A beleza luminosa de Díaz Castro

Desconfío por sistema das interpretacións unívocas en calquera orde da vida, canto máis no que atinxe á lectura literaria dos creadores. Arrogarse a exclusiva hermenéutica na decodificación biopoética de calquera creador non conduce a ningunha parte, pois estou convencido de que un escritor é grande xustamente cando a súa obra é quen de ser analizada desde ancos diversos que dean como resultado explicacións complementarias da mesma.

Por descontado, os versos e traxectoria do guitiricense Xosé María Díaz Castro —a quen nesta altura celebramos coa dedicatoria do Día das Letras Galegas nun ano que é tamén o do seu centenario— non escapa a esta norma, pois as composicións de Nimbos e, en xeral, toda a súa produción é susceptible de ser interpretada á luz de moi diferentes ópticas.

A ferida da beleza en «Nimbos» de X. M. Díaz Castro, a monografía que asina Segundo Leonardo Pérez López e publica o Instituto Teolóxico Compostelano, é unha boa mostra do que escribo. O achegamento que o deán da catedral de Santiago fai á figura do autor aliméntase dun humus analítico que chanta as raiceiras na Teoloxía sen descoidar as ferramentas prospectivas da Filosofía e mesmo en ocasións doutras disciplinas afíns. O resultado é un volume conceptualmente moi elaborado no que se fai un repaso exhaustivo a moitos dos aspectos definitorios dunha poética que ten no religacional, o transcendente e aínda o místico moito da súa cerna.

Mais o libro de Pérez López, que conta cun longo e revelador prólogo de Ramón López, non só ofrece fondas reflexións a propósito do teolóxico e o poético, senón que tamén ten presente o compoñente paisaxístico e biográfico, a súa posible adscrición a grupos ou escolas literarias e mesmo a importancia da pegada mindoniense no formación e débedas culturais do escritor.

O corpo central do libro ocúpao o estudo do xenuíno humanismo poético diazcastriano, que bebe, sempre segundo Pérez López, dunha hibridación que recolle por igual a cosmovisión de Teilhard de Chardin e o influxo de Rilke. Neste sentido, a pregunta central que tenta responder a obra é a de se é ou non posible falar dunha teoloxía propia a partir dos textos de Díaz Castro, por iso analiza o xeito no que os versos do dos Vilares procuran a verdade e a beleza como bens supremos desa singular teoloxía, na que tamén ten cabida a concreción da beleza eterna compostelana.

O traballo de Pérez López enriquécese cunha ampla bibliografía final na que figuran os principais estudos arredor da vida e a escrita do guitiricense, así como tamén cun exhaustivo e moi útil índice de nomes citados ao longo do libro, que facilitan a súa consulta e a localización dos autores e teorías sostidas, revisadas ou aproveitadas nestas páxinas.

O derradeiro dos apartados, “Non quixera rematar”, fai un acaído balance das lecturas interpretativas propostas, ás que amece dous textos poéticos en homenaxe ao escritor, un deles un fermoso e coñecido soneto de Manuel María e o outro unha composición do propio Segundo Leonardo Pérez López, que dá cabo ao seu ensaio cuns versos que se reafirman na bondade da vida, na luz que a preside e na bondade que dende o transcendente emana.

A ferida da beleza en «Nimbos» de X. M. Díaz Castro é unha obra de grande interese, redactada por un bo coñecedor dos versos do escritor e moi ben arroupada pola vizosa bibliografía técnica á luz da cal son interpretados os poemas do autor. Unha publicación pola que Pérez López merece aplauso e que de seguro ficará como un dos ensaios de valía deste Ano Díaz Castro.

[El Ideal Gallego, Diario de Ferrol, 11-5-2014]

Diario DC: Cartafol de traducións e outros poemas

Na mañá do 21 de marzo, Día Mundial da Poesía, o Consello da Cultura Galega acolleu a presentación de Cartafol de traducións e outros poemas de Xosé María Díaz Castro, a obra coa que esta institución se suma ás homenaxes que por todo o país están a dedicarse ao persoeiro que honramos co Día das Letras Galegas deste 2014.

Con tal motivo, o presidente do CCG e autor do prólogo, Ramón Villares, os estudosos diazcastrianos Luís González Tosar (responsable da nova edición de Nimbos publicada por Galaxia, que se presentará o vindeiro luns día 24 no Auditorio do Carballiño) e mais Segundo Leonardo Pérez López (autor de A ferida da beleza en Nimbos de Xosé María Díaz Castro, monografía que verá luz en breve da man do ITC), acompañados polo Secretario Xeral de Política Lingüística Valentín García e mais eu, presentamos esta obra, unha achega máis á biobibliografía do escritor.

Villares, moderador do acto, tomou a palabra para saudar os concorrentes e lembrar o importante papel xogado por Díaz Castro en dous proxectos de tradución internacional como foron o libro de Ramón Martínez López Images of Spain (Austin, The University of Texas, 1960) e mais a antoloxía da hispanista Françoise Pechère Terre d’Espagne (Bruxelas, La Renaissance du Livre, 1968).

Interveu a continuación González Tosar quen fixo fincapé na que denominou ‘Posición Díaz Castro’, unha tríade definitoria das coordenadas nas que se moveu o guitiricense, que caracterizou como: 1) un poeta multilingüe, non só autor en galego, senón tamén creador noutras linguas como o castelán, o francés, o alemán ou o latín; 2) un poeta transcendente, non só relixioso, senón unha voz que irisa dende o panteísmo ao misticismo nun abano religacional moi amplo e vizoso; 3) un escritor universal, chairego de radicación e telúrico polo mesmo, pero cosmopolita no seu alcance e intención.

Pérez López achegou a vivencia máis próxima do autor, a súa relación con el mercé a ter sido veciño seu, pois o Buriz natal do teólogo e deán da Catedral de Santiago e mais o Vilariño de Díaz Castro son territorios limítrofes e as casas de ambos apenas se distan uns cantos centros de metros, tendo trato familiar as súas xentes.

García quixo tamén significar o destacado do acto parabenizando a todos os que fixeron posible a presentación do Cartafol nun día tan sinalado, facendo votos para que as iniciativas diazcastrianas continúen a espallarse ao longo deste ano e alén.

Cartafol de traducións e outros poemas recolle as versións que Díaz Castro fixo de autores galegos e foráneos como Rainer María Rilke, G. K. Chesterton, Rosalía de Castro, Aquilino Iglesia Alvariño, Ramón de Campoamor, Paul Valèry, Victor Hugo, Fermín Bouza-Brey ou Francisco Fanego Losada. Tamén integra as creacións alófonas do de Guitiriz en francés, alemán e latín. Preséntase, como é adoito nestas publicacións do CCG, nun estoxo que inclúe dous volumes: un cos textos facsimilados e outro co estudo introdutorio, transcricións e notas explicativas a cada poema do que me encarguei.

Obra particularmente diazcastriana, Cartafol de traducións e outros poemas xongue as dúas facetas que foron máis propias do autor: a paixón poética e o labor tradutor.