Diario DC: A tarde que Díaz Castro entrou no Pazo das Musas

Como quen entra na morada das deusas ninfas que na antiga Grecia inspiraban as artes todas. Así se sentiu un onte asistindo á revista oral O Pazo das Musas que no Museo Provincial de Lugo organizou Antonio Reigosa, responsable de Comunicación e Xestión Cultural da Rede Museística da Deputación de Lugo.

Esta trixésimo quinta edición da revista oral O Pazo das Musas dedicouse, integramente, á figura de Xosé María Díaz Castro. Con tal motivo, diversos intervenientes e un ben nutrido grupo de asistentes déronse cita ás oito da tarde no refectorio do Museo para compartir un sumario de actividades que incluíu tanto actuacións musicais coma exposicións orais, igual proxeccións documentais que recitados poéticos.

As distintas intervencións da revista foron balizadas polo dúo 2nafronteira, que deleitou os asistentes con media ducia de temas do seu disco Zapatiños para Díaz Castro, un delicioso avance desta obra que está xa en fase de edición e que en poucas semanas se atopará no mercado. Eles foron os encargados de abrir a xuntanza cunha portada musical na que interpretaron “Noite do mundo”, ao que seguiron —intercalados coas intervencións do resto de participantes— o “Alalá do verme e a estrela”, “Penélope”, “Remuíño”, “Ai, capitán”, “Nana da terra” (a partir de “Terra sucada”) e, como contraportada musical xa, “Coma unha espada”. Temas todos que na voz envolvente de Carmen Penim e os sentidos acordes de Maurizio Polsinelli cobraron nova e vibrante vida.

A canda estes interludios musicais foron indo as miñas palabras sobre “A vida de Xosé María Díaz Castro: unha viaxe circular”, nas que aproveitei para amosar ao público unha presentación de materiais visuais e multimedia elaborada a partir da documentación gráfica conservada do autor. Tamén a proxección, en versión abreviada, do magnífico documental O instante eterno que Xosé Antón Cascudo preparou arredor do escritor guitiricense. Logo viñeron as palabras, sempre informadas, de Alfonso Blanco Torrado, quen nesta ocasión nos ilustrou verbo da súa “Andadura con Díaz Castro”, lembrando para todos como soubo del como lector nos tempos mozos de seminarista en Salamanca, como, ao ser destinado en 1976 a Guitiriz, fixo por contactar con el e como, finalmente, unha vez establecido ese contacto, acabaron sendo amigos inseparables nunha vida compartida na que abrollou a súa admiración tanto polo poeta coma pola persoa.

Complementando o anterior, contouse co recitado de diversos poemas por parte dos alumnos Óscar López, Óscar López Felpeto, Noa Pena Bodenlle e Noemí Romero do IES Poeta Díaz Castro de Guitiriz, quen interpretaron con auténtica emoción uns versos con certeza interiorizados.

Aínda houbo ocasión para que, noutra fugaz intervención, dixese dúas palabras a propósito de “A escrita de “Xosé María Díaz Castro: Nimbos e outras auras”, igualmente acompañadas de material multimedia, ás que deu cabo Mario Outeiro, deputado e delegado da Área de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo, quen tivo verbas de recoñecemento para a figura do homenaxeado no Día das Letras Galegas nun discurso no que soubo entretecer habelenciosamente os seus versos con acaídas reflexións sobre a actualidade da súa escrita, que vencellou coa memoria da súa vida e amizades, entre estas últimas, de xeito significado, a que o uniu a Ricardo Carballo Calero e Manuel María, para os que pediu publicamente se lles dedicasen vindeiros días das Letras Galegas.

Presenciou, coido que con gozo, todo o descrito numeroso público anónimo, mais tamén diversos intelectuais lucenses entre os que se contaron diazcastrianos confesos como Carmen Blanco ou Paco Martín e outros protagonistas da escena cultural da cidade amurallada como Tonina Gay Parga, Paco Rivera ou Manuel Celso Matalobos, voces do noso xornalismo radiofónico como Cristina Lombao, escritores como Isidro Novo e mesmo novos valores da investigación literaria como Iago Rodríguez Yáñez, entre outros que talvez non lembre e saberán desculpar que non os traia agora a esta crónica.

Un día máis de festa diazcastriana, desta volta propiciada polo bo quefacer de Antonio Reigosa, quen mantén viva dende hai case unha década esa marabilla das xuntanzas culturais do país que son as revistas orais ás que puxo un nome á altura: O Pazo das Musas.

Poetas no Pazo das Musas

Ateigado. Así estaba onte ás oito da tarde o refectorio do Museo Provincial de Lugo durante a celebración da nova convocatoria da revista oral ‘O Pazo das Musas’. Case dous centos de persoas encheron unha sala na que as cadeiras quedaron curtas e os corredores laterais e as portas de entrada ficaron literalmente invadidos por asistentes que, a pé firme, seguiron atentamente durante hora e media o transcurso desta nova entrega da revista.

Animada dende a Rede Museística da Deputación de Lugo e coordinada dende o 2004 por Antonio Reigosa, esta trixésimo primeira revista estivo dedicada monograficamente á lembranza e homenaxe de dúas figuras literarias que este 2012 viviron a súa efeméride centenaria; a saber: Manuel Leiras Pulpeiro, que nos deixou hai agora un século, e Celso Emilio Ferreiro, quen veu á vida xustamente cando o de Mondoñedo a abandonaba.

A música, o recitado, os videopoemas, as micropresentacións ou a radiofonía foron outras tantas artes que se deron a man para converter a xuntanza nun auténtico festival creativo, que fixo vibrar o público arrincando acendidos aplausos tras cada intervención.

Así aconteceu coa apertura musical de Pilocha, os seus diversos interludios entretecidos por entre as outras intervencións e mais a contraportada da súa voz, entoando temas de Celso Emilio nunha regalía sonora que emocionou a tod@s en composicións de Longa noite de pedra como “Espranza”, “María Soliña” ou o impresionante “Neno orfo con cabalos ao fondo”.

Do mesmo xeito, tamén agradou ao público a moi amena presentación que do proxecto ‘O son da nosa fala’ fixeron os locutores Tania Lombao e Paco Nieto, quen hai meses botaron a andar unha proposta de gravación de poemas recitados de Celso Emilio dende Radio Lugo na que acabaron por participar máis dun milleiro de persoas, non só do mundo da Cultura (que tamén), senón moitas xentes anónimas e mesmo persoas de fóra da nosa Comunidade que quixeron recitar, dende Xapón a Uzbekistán, os versos do autor de Celanova. Pois ben, tal como informaron Lombao e Nieto, todo este vizosísimo arquivo sonoro será entregado tras o día de Reis á Real Academia Galega, onde será custodiado como singular audiofondo.

Nesta mesma liña, aproveitando a presenza entre o público de bos coñecedores da obra de Leiras Pulpeiro e moitos lectores e admiradores da súa escrita, Lombao e Nieto convidaron os asistentes a ler un poema do autor co que principiar unha nova xeira do ‘Banco de Voces de Radio Lugo’, desta volta centrado na figura do mindoniense.

As múltiples lecturas gravadas que dos textos do de Mondoñedo se fixeron agromaron tamén da participación do alumnado e o profesorado do IES Leiras Pulpeiro lucense como rapsodas dos seus cantares e poemas longos, nun recital mozo que moito prestou a tod@s os alí reunidos.

O rexistro videocreativo non podía faltar na revista, así que o alumnado de 3º Ciclo do CEIP da Barqueira, en Cerdido (A Coruña), preparou unha entrañable montaxe de dous minutos de duración a partir do poema celsoemiliano ‘Deitado frente ao mar’. Esta achega complementouse co visionado do moi orixinal videopoema ‘Monólogo do vello trabador’, da autoría d@s tamén poetas Andrea Nunes, Lorena Souto e Mario Regueira, quen o prepararan para o recital ‘Ergueremos a esperanza’ celebrado o pasado mes de abril na Universidade de Deusto (velaquí o é).

Entremedias de todo este gurgullar artístico —do que podedes consultar o índice clicando na imaxe que figura ao pé deste parágrafo—, quen isto escribe tivo a honra de dicir dúas palabras sobre a vida e obra dos escritores homenaxeados, convidando o público a recuperar a lectura dun Celso Emilio integral (non unicamente lírico-social) e un Leiras Pulpeiro de plena actualidade (tanto dende o anco do literario coma tamén dende o seu exemplo cívico de cidadán admirable).

O epílogo a tan feliz xornada púxoo Encarna Lago, xerente da Rede Museística, quen se congratulou pola consolidada andaina da revista e a homenaxe a Leiras e Celso Emilio.

O Pazo das Musas, excepcional celebración onde as haxa, contou coa axuda no deseño gráfico e animación dixital do Equipo Tatata e tamén da complicidade de moitas persoas que, dende o propio Museo Provincial ata outros ámbitos, fixeron posible o seu desenvolvemento. Mais é de xustiza salientar que antes, durante e despois de cada pequeno treito do camiño estivo decote o ombreiro puxante dun infatigable Antonio Reigosa, alma mater dunha iniciativa senlleira  á que desexamos moitos lustros de permanencia.