7:30h AM e na parada de Abadín o sieiro do Xistral non deixa vivir nin aos cans. O viaxeiro —para o caso o que isto escribe— agarda polo Arriva paticando no chan para escorrentar o frío. Non se atreve a tirar do peto o libro que o acompaña, non vaia ser que os dedos se lle convertan en estalactitas da Cova do Rei Cintolo.
Con menos retraso do esperado chega o bus da Costa, que o levará ata Santiago. Desta volta ten de ser así, pois o coche de seu anda derreado no taller. Unha vez acomodado na antepenúltima ringleira de asentos, á esquerda, pé da fiestra, o bus arrinca cun movemento brusco namentres o viaxeiro quita a chaqueta da que previamente rescatou Breviario del bus, de Luís Pousa.
Á altura de Vilalba, cando o viaxeiro apenas se rematou as fantásticas páxinas liminares de Vila-Matas, sobe unha recua de xente do máis variado. Unha das pasaxeiras acabadas de se incorporar avanza polo corredor ata a súa altura, mira para un lado e para o outro, óllao en fite e, tras un esbozo de sorriso, senta ao carón bisbando un cativo “bos días”.
O viaxeiro mergúllase na lectura entre tanto a rapaza —noviña, dezanove ou vinte calcúlalle el— se desprende do abrigo e tira do peto un samsung dos de cinco polgadas. Atácalle á cerna do libro pero, animal de costumes, inspecciona antes o índice: vinte e cinco capítulos breves, entregas a modo de miniprosas. Ben. Para ler en sentadas. Delicado 
aperitivo. Fiel á súa anarquía sistémica, vai choutando dunha entrega noutra sen seguir a orde establecida, mandato cortazariano. Ao tempo que vai sabendo das viaxes en tranvía que o detallista Kafka anota nos seus Diarios ou da paixón desatada de Whitman polo ómnibus de Manhattan, mesmo das anónimas viaxes en colectivo de Anatole France, a moza abandona aos poucos o buraco negro do whatsapp cada vez máis interesada na lectura do compañeiro e non tarda en eslongar o bico, tratando de ler en oblicuo. O viaxeiro decátase da manobra e sorrí. Reduce o ritmo de lectura e fai por pasar as páxinas devagar. A rapaza lee con dificultade, coa cabeza torsionada corenta e cinco graos respecto do tronco, nunha postura imposible, obrigada polo medo á descortesía de que a descubran curioseando nas cousas doutro.
El e ela len acompasados, admíranse xuntos dos amoríos coas conversacións demediadas de Calvino; os trolebuses da nenez do autor; o instante en que Martin Amis botou a falar e pronunciou a súa primeira palabra: “bus”; a teoría de Manolo Rivas segundo a cal temos a literatura que temos porque Otero Pedrayo ou Cunqueiro non ían en coche, senón en autocar, contemplando a paisaxe de noso; a paranormal desaparición de individuos que soben aos autobuses nocturnos e nunca baixan e que se conta de boca a oído como lendario urbano; o bautizo como arcas de Noé dos comboios portugueses que fai Miguel Torga; a arte superior dos ladróns de colectivos, secuestradores de altura que son quen de facer ‘desaparecer’ tamaño vehículo; a tenacidade exasperante de certos músicos ambulantes que asolagan os transportes públicos; os inesperados obxectos perdidos que poden atoparse na traseira dun ómnibus; o mudo encontro de Benedetti e o mestre Juan Zorrilla de San Martín naquel tranvía 36 do Montevideo de hai case un século; o bus que outro viaxeiro célebre de Padrón collía en Zorita de los Canes, en plena Alcarria, e así. A rapaza bota o pelo para atrás ao pasar das páxinas, pestanexa con asombro en non poucas ocasións e incluso leva a man á boca para agochar a sorpresa polos felices descubrimentos dunhas planas que ela, igual ca el, sabe escritas cunha prosa exquisita, culta mais sen abafar con manierismos, coa dose xusta de acidez, no seu punto de crítica sardónica, de retrónica subliminal, un dicir directo de fluencia extrema, onde cada secuencia engasta na seguinte como nos mellores filmes, como nas grandes carreiras de relevos.
O viaxeiro debrúzase no último dos relatos, xustamente o primeiro na orde editorial: “El lector de reojo”. Tras o título e a medida que avanzan na lectura a moza vai estarricándose cara atrás no asento, ollando para todos lados, como se se notase collida nunha falta e a greguería que Gómez de la Serna lle dedica aos gorróns lectores estrábicos fose para ela unha condena inapelable.
En rematando o último parágrafo o bus chega a Compostela. Son as 9:35h. e un raiolo morno comeza a quentar a Avenida de Lugo. Na baixada á dársena a rapaza adiántase e o viaxeiro, que se afasta, ve de esguello como recolle un bornal descomunal do ventre do autobús. Cando está a piques de subir as escaleiras oe unha voz lene tras súa: “Perdoa”. Vírase. É a moza do bus que, máis cos ollos que co fío de voz no que se esgota, alcanza a lle dicir: “Desculpa o atrevemento. Son estudante de Filoloxía e gustaríame saber o título do libro que lías, se es tan amable. Por nada do mundo deixaría de mercalo”. O viaxeiro lembra entón o mozo que algún día foi, aquel pícaro de Mondoñedo que tamén estudaba e apurruñaba algún cartiño para mercar un libro que outro. “Podería dicirche o título, si, pero farei algo mellor”.
As escaleiras fánselle hoxe máis liviáns ao viaxeiro que sabe que, cravados nas súas costas, dous ollos perplexos miran alternativamente para el e para o libro da editorial Rey Lear que fica entre as súas mans.
[El Ideal Gallego, Diario de Ferrol, 12-10-2014]
Criticalia 