Esta Antoloxía poética da escola labrega luguesa engade un subtítulo revelador: ‘De Leiras Pulpeiro a Uxío Novoneyra’, autores que balizan cronoloxicamente o período literario ao que pertencen os creadores escolmados e que coinciden, todos eles, en incorporar ás súas creacións a nidia pegada do rural campesiño lucense.
García dispón un amplo e informativo “Prefacio” no que achega unha panorámica da escrita dos poetas antologados, sete voces senlleiras que revelan estreitos lazos xeoliterarios entre eles: Manuel Leiras Pulpeiro, Antonio Noriega Varela, Xosé Crecente Vega, Aquilino Iglesia Alvariño e Xosé María Díaz Castro constitúen o dream team da escola mindoniense (apenas se faltaría o gran Cunqueiro, tan pouco paisaxista el); a maiores, Manuel María (chairego maior) e Uxío Novoneyra (o courelao por antonomasia).
Representativa e moi variada, esta selecta á que convida García inclúe algúns moi coñecidos versos destes autores a canda outros menos divulgados, mais non de menor interese, o que asegura o atractivo da obra.
A Antoloxía poética da escola labrega luguesa conta cunha cuberta que reproduce un curioso gravado do propio Novoneyra, o lobizorricán, perfecto limiar visual para esta escolma, que aínda amece unhas útiles fichas biobibliográficas finais para completar un volume tan preciso coma precioso.
Había xa un certo tempo que non se publicaba entre nós unha antoloxía ambiciosa na que se compendiara o melloriño do momento poético actual. É certo que periodicamente vén luz este tipo de obras, pero tamén que nos últimos anos non se fixera aínda unha escolma epocal ampla, contrastada e que puxese ao día o máis representativo das promocións que comezan a entrar na madureza.
Novas_de poesía. 17 poetas é o título da selecta editada pola tamén creadora Ana Gorría para a colección Valumbo da Fundación Uxío Novoneyra. Nela reúnense case unha vintena de voces dadas a coñecer na pasada década que representan un vitral posible de boa parte do máis salientable do noso viveiro lírico destes lustros.
A escolma vai precedida dun longo estudo introdutorio de Gorría no que tracexa unha moi informada e rigorosa panorámica das circunstancias e condicionantes nas que a realidade poética galega estivo a desenvolverse nos últimos anos.
Para esta precisa caracterización axudouse das opinións dun grupo escolleito de analistas e/ou críticos literarios que responderon diversas cuestións sobre o momento poético galego: Xosé María Álvarez Cáccamo, Arturo Casas, Luís Cochón, Camilo Valdehorras, Helena González, María Xesús Nogueira e eu respondemos ese cuestionario que logo foi intelixentemente decantado por Gorría ata lograr debuxar un mapa diagnóstico dos puntos fortes e as fraquezas do noso subsistema poético e as súas tanxentes con outros (sub)sistemas propios e alleos.
Á parte, Gorría achega tamén unha sintética pero moi elaborada poética de cada un dos creadores escolmados, conseguindo en breves liñas resumir a atmosfera e vontade autorial que rodea a cada un deles.
Veñen logo os textos dos dezasete poetas escolmados que se anuncian no propio título do libro. Comparecen en versión bilingüe galego-castelá —tamén é así para o texto prologal, impecablemente vertido por Alejandro Tobar—, unha translación que realizou en todos os casos a propia Gorría, agás coa poeta Rosa Enríquez, que preferiu optar pola autotradución.
As autoras e autores escolmados foron Lucía Novas, Baldo Ramos, Antía Otero, Xavier Lama, Daniel Salgado, Elvira Riveiro Tobío, Mariña Pérez Rei, Dores Tembras, Olalla Cociña, Mario Regueira, Xiana Arias, Oriana Méndez, a xa amentada Rosa Enríquez, Diana Varela, Carlos Fontes, Branca Novoneyra e Gonzalo Hermo.
Para a escolma destes nomes tivéronse presentes as preferencias dos estudosos e críticos consultados por Gorría. En todo caso, alén de ausencias posibles, non pode negarse que ofrecen un mostrario vizoso da pluralísima variabilidade estética e temática da escrita lírica galega da primeira década do novo milenio, que se estende ata hoxe mesmo.
A obra péchase cunhas moi completas “Notas bio-bibliográficas” sobre os poetas (tamén bilingües mercé, outra volta, aos bos oficios de Tovar) e adórnase cunhas fermosas capa e cuberta deseñadas por Anxo Pastor.
Novas_de poesía. 17 poetas é un volume para regalar(se) nestas datas que xa chegan e isto por varias razóns: a) é unha mostra ampla, representativa e de innegable valor textual, pois xunto a poemas xa éditos reúne moito material inédito cedido, ex professo, polos autores para a presente antoloxía; b) as páxinas liminares de Ana Gorría achegan un moi suxestivo panorama sobre a nosa encrucillada poética recente, abrindo vías analíticas e propoñendo lecturas novas; c) a materialidade da edición fai desta obra un obxecto máis que logrado, elaborado con sumo gusto tanto no eido da ilustración coma da maqueta e xogo tipográfico; d) o feito de ofrecernos máis de dous centos de poemas en versión bilingüe favorece que poidan abeirarse a esta mostra tanto lectores galegos coma casteláns e hispanoamericanos e, aínda que o xuízo sobre a propia tradución dos poemas merecería comentario á parte, abonda por hoxe saber que este traballo a axudar á visibilización da nosa literatura noutros espazos.
Por tanto, inmellorable oportunidade a que nos ofrecen estas Novas_de poesía. 17 poetas para se familiarizar coas creacións dun bo feixe de poetas deste tempo para os que Ana Gorría e a Fundación Uxío Novoneyra idearon un continente máis que propicio.
[Publicado nos xornais El Ideal Gallego, Diario de Ferrol, Diario de Arousa e Diario de Bergantiños, 15-12-2013]
Contrariamente ao que algúns cren, a obra dos clásicos non se esgota, non se dixo todo sobre eles nin se remataron as vías de asedio e revisitación da súa produción. Os novos tempos traen sempre vías novas e dende ese ollar complementario e renovado os ángulos mortos, as zonas de transición e aínda os reflexos máis fulgurantes adquiren tamén significación outra e diversa.
Así acontece na publicación do audiolibro O asombro, primeiro dos produtos da Fundación Uxío Novoneyra que ve a luz e que inaugura, ao tempo, a serie Libros do Vento da colección Valumbo, impresa por Alvarellos SL co patrocinio da Área de Cultura da Deputación de Lugo.
O asombro é unha produción sonora asinada polo Grupo Fantoches Baj, que puxo voz, música e efectos a textos poéticos de Uxío Novoneyra e mais a declaracións súas extractadas dunha longa conversa que mantivera con Emilio Araúxo. O resultado é a impresión dun volume acompañado dun CD no que a composición do texto, a voz e as ilustracións correron a cargo de Inacio Vilariño e a parte musical foi responsabilidade de Benxa Otero, encargándose a propia Elva Rey do asesoramento lingüístico e Álvaro Negro, Niko Alvarellos e mais o amentado Inacio do concepto e deseño editorial.
Deste xeito, os versos de Os eidos, Do Courel a Compostela, Tempo de elexía e Poemas da doada certeza i este brillo premido entre as pálpebras déixanse oír precedidos dos do Díaz Castro de “Penélope” e vístense coas performances a corno inglés, guitarra eléctrica, loop station a canda a voz vibrante e poderosa dun Inacio que envolve a palabra de Novoneyra en agullas de conciencia que van da afirmación telúrica courelá ata o “Vietnam canto”, pasando pola lembranza dos masacrados da nosa guerra en “Romance de Manoel de Ribadaira”.
A todo o anterior vén sumarse a exquisitez gráfica desta edición, impresa a dúas tintas (vermello e negro) con fotografías de espectáculo actoral que recolle o audiolibro e ilustracións alusivas ao contido dos poemas.
A publicación fixo coincidir deliberadamente a súa saída do prelo co 10 de marzo, data na que se conmemora o asasinato dos obreiros da Bazán Amador Rei Rodríguez e Daniel Niebla García, lembrados por Novoneyra nun seu poema: “Erguéstesvos cedo aquel día/ o costumbre do traballo/ mañá cediño pra facernos ca vosa morte”. Fica patente, pois, o ton reivindicativo e comprometido deste repaso á poética do gran cantor do Courel, que neste audiolibro volve a nós máis sonoro e intenso que nunca mercé ao óptimo labor da fundación que leva o seu nome e que agora nos devolve a súa memoria para O asombro de tod@s.
[Publicado nos xornais El Ideal Gallego, Diario de Ferrol, Diario de Arousa e Diario de Bergantiños, 12-5-2013]
O poeta e ensaísta Xosé Lois García tenlle collido a medida á xeira escolmadora. Regresa agora a ela coa Antoloxía poética da escola labrega luguesa, selecta publicada baixo os auspicios da colección Valumbo da Fundación Uxío Novoneyra, que afianza así a súa andaina tras o excelente comezo que supuxera O asombro e o máis recente Novas_de poesía. 17 poetas.
A Antoloxía poética da escola labrega luguesa conta cunha cuberta que reproduce un curioso gravado do propio Novoneyra, o lobizorricán, perfecto limiar visual para esta escolma, que aínda amece unhas útiles fichas biobibliográficas finais para completar un volume tan preciso coma precioso.
Criticalia 