Velaquí unha nova Radiocrítica emitida o luns día 29 de xuño en Ames Radio (accesible on line aquí). Nesta ocasión falei con Nazaret López da peza de teatro Raclette de Santiago Cortegoso (0:08); do poemario Inventario do prohibido de Luz Campello (8:20); do volume de ensaios A conxura do Capitán Gosende de Calros Solla (16:45) e do álbum infantil O xardín de Irene de Xosé Neira Vilas (25:10).
Arquivo por etiquetas: Calros Solla
Radiocrítica 2-2-2015
Velaquí unha nova Radiocrítica emitida o luns día 2 de febreiro en Ames Radio (107.2 FM, accesible on line aquí). Nesta ocasión falei con Nazaret López de Máscaras rotas para Sebastian Nell, de Alberto Ramos (00.20), Dominio público, de Ramón Neto (8:45), O río da memoria. Cartafol do río dos Gafos (1745-1970), de Calros Solla (15:18) e de Porque Cuqui non quere ir á lavadora, de María Lado (22:40).
Apoteose da retrónica
Teño dito nalgunha ocasión que en Carlos Solla temos un dos poetas satíricos máis brillantes desta hora. Calquera que se tome a molestia de frecuentar títulos como Cerdedo in the Voyager (2004), Pan prós crocodilos (2009), MazinGZ (2011) ou Holocausto Zacoe (2011) comprobará rapidamente a veracidade deste aserto.
Mais se hai un título no que esta súa vea ácida e corrosivamente crítica se ve compendiada ese é reGaliza e outras chuches, volume aparecido por vez primeira hai un lustro agora reeditado e aumentado nunha nova impresión do selo cangués Barbantesa.
reGaliza e outras chuches é, como anuncia o seu subtítulo, a “apoteose da retrónica”, un dicir xenuíno, distintivo de noso, que abala entre o humorismo e a ironía (no sentido preciso que a ambos termos dá Félix Caballero) e que subverte a visión acomodaticia e inxenua do real para, baixo o filtro descarnado do paródico, lañar ao vivo as nosas incongruencias, miserias e absurdos como individuos e como pobo (“Ne-potes e pucheirazos”, “No conto electoral debérase facer diferenza entre votos e exvotos”, “Na Xunta, o carto ten o adival e mais a aguillada”, “Superheroe facha: Carcamán”).
Dende o retórico reGaliza e outras chuches é un portentoso exercicio expresivo no que conviven diáforas con antanaclases, xogos de palabras e aequivocatios, diloxismos e figuras plurívocas varias que fan desta imaxinería poética un artefacto ou mecano de asombrosa complexidade e, ao tempo, grande capacidade suxestiva (“No núcleo celular vese cromo-somos”, “Melancólicos anónimos”, “Economía agroprecaria”, “Días da semana: segunda, terza, corta, quinta, sexta, marcha atrás e punto morto” “Cadea perpetua./ Cando espertou,/ Monterroso aínda estaba alí”).
Xenericamente este libro é tamén un produto mestizo, onde conviven o poema visual e a aforística, o poema definitorio e o slogan versal, creando un territorio de deliberada indefinición que se resiste a simplismos taxanomicos.
Doutra parte, tal variabilidade formulística explícase tamén pola singular concepción do volume, que ten unha natureza nidiamente compilatoria, pois subsume no seu interior varios títulos previos que se deran a coñecer no seu día por separado; a saber: Ras e tritongos (2003), Arroaz con chícharos (2009) e a serie que dá nome ao conxunto.
O malabar léxico e comunicacional no que se move aquí Solla emparéntao naturalmente con outras vías experimentais ensaiadas en obras como, poño por caso, Elucidario (1999) de Gonzalo Navaza, Abelcebú (2010) de Carlos Negro ou Do G ao Z (2012) de Manuel Veiga, todos eles nunha mesma vía de expresión carnavalesca, subversiva e cuestionadora da realidade a través dun ludismo incisivo.
Os enxeños verbais que atesoura este reGaliza e outras chuches son a destilación de fluídos de corrosión témera, ardidas alquimias da palabra por veces paragregueriadas, outras abertamente líricas, mais sempre irreverentes e armadas de aguzado ferrete que convén ler e reler.
[Publicado nos xornais El Ideal Gallego, Diario de Ferrol, Diario de Arousa e Diario de Bergantiños, 2-6-2013]
Noticia dos Premios Minerva 2013
Un ano máis, o Colexio M. Peleteiro de Santiago de Compostela deu a coñecer os relatos e poemas premiados no prestixioso e vedraio Certame Literario Minerva, o máis antigo dos que se convocan en Galicia, pois os seus inicios remóntanse a 1963. [Se clicas aquí poderás descargar un vídeo do evento]
A merecida fama destes premios medrou lustro tras lustro tanto da man dos que foron senlleiros mantedores e xurados destes modernos xogos florais coma dos numerosos escritor@s que foron distinguidos na súa mocidade co galardón.
Pois ben, na tarde do xoves 18, reuniuse nas instalacións do Colexio no barrio do Castiñeiriño un xurado composto por creador@s, docentes e crític@s que se repartiron para as modalidade de poesía e narrativa. Na primeira, figuraron o investigador e crítico Luís Alonso Girgado (en calidade de presidente), o poeta e etnógrafo Calros Solla, a estudosa e ensaísta Isabel Morán Cabanas, o narrador e xornalista Juan Tallón e mais o profesor Xabier Ferreiro Lozano, tod@s el@s como vogais. Da súa parte, para xulgar os textos narrativos compareceron o ensaísta e crítico Manuel Quintáns Suárez, a investigadora infantoxuvenil e crítica Montse Pena Presas, o filósofo e crítico Francisco Martínez Bouzas, a profesora Montserrat Fraguela Fraguela e un servidor, actuando como secretaria a tamén profesora Teresa González da Silva.
Logo dunha longa deliberación na que houbo tempo para apreciar debidamente a alta calidade dos textos presentados (111 en narrativa e 59 en poesía, dos cales foron escolmados para discusión na fase final 34 e 25, respectivamente), os xurados decidiron premiar os seguintes traballos:
Modalidade de narración
1º Premio a Elena López González, de 18 anos, alumna de 2º de BAC do IES Xograr Alfonso Gómez de Sarria, polo relato “Tigres azuis no mar de Andamán”.
2º Premio a Román Pérez Santalla, de 16 anos, alumno de 4º de ESO do Colexio Apóstol Santiago de Vigo, polo conto “Moscova 2093”.
3º Premio a Iria Iglesias Martínez, de 17 anos, alumna de 2º de BAC do IES Campo de San Alberto de Noia, pola narración titulada “Disturbia”.
1º Accésit a Alba Sofia Naseiro Lamas, de 17 anos, alumna de 1º de BAC do IES Basanta Silva de Vilalba, polo seu traballo “A Ratoeira”.
2º Accésit de novo a Elena López González, polo texto “A Tránsfuga”.
3º Accésit a Javier Rivas Rodríguez, de 16 anos, alumno de 1º de BAC do IES Carballo Calero de Ferrol, polo relato “Habitación 202”.
Modalidade de poesía
1º Premio a Brais Lamela Gómez, de 19 anos, alumno de Bacharelato Internacional en UWC ADRIATIC, pola súa triloxía “Cadernos vermellos”.
2º Premio a Afonso Francisco Traficante Fernández, de 17 anos, que cursa 2º de BAC no IES Antón Fraguas de Santiago, polo poemario “Paxaros de altos voos”.
3º Premio á xa amentada Elena López González, polo tríptico “Tres sombras”.
1º Accésit a Ignacio Delgado Ferreiro, de 17 anos, alumno de 2º de BAC do Colexio Compañía de María da Coruña, pola obra “Entartete Kunst”.
2º Accésit a Marcela Porto Mato, de 16 anos, estudante de 4º de ESO do Colexio Manuel Peleteiro de Santiago, pola triloxía “Ti, a Termomix e a Literatura”.
Tod@s @s gañador@, alén das correspondentes dotacións económicas, serán galardoad@s cun diploma acreditativo e mais unha medalla de prata do certame durante a entrega de premios que terá lugar o vindeiro xoves día 2 de maio, ás 17:10h., no Salón de Actos do Colexio Peleteiro, nunha sesión solemne na que pronunciará unha conferencia maxistral o dramaturgo, director e actor Manuel Lourenzo e que amenizarán os premiados coa lectura dun fragmento das súas creacións, adianto do que será publicado en breve nun volume coeditado polo centro e mais a Editorial Galaxia.
Parlamento das Letras: Calros Solla
Un, que non é aínda vellouco pero xa deixou hai tempo de ser pícaro, coñece dende xacando a Calros Solla, con quen tivo a fortuna de compartir aulas. Sei ben, polo tanto, da súa brillantez e infatigable entrega á causa da literatura e a etnografía dende sempre, pois se algo caracteriza a este poeta e investigador é precisamente a súa insubornable e impenitente independencia laboriosa.
Solla puido converterse en aplicado contador de morfemas flexivos en calquera das nosas universidades. Sobráballe talento para iso e para moito máis. Pero decidiu pronto que o seu era darse ao natalicio universo cerdedense e recuperar a súa vizosísima tradición cultural, literaria oral e mitolóxica. E a tan nobre tarefa leva dedicado lustros, tempo no que non descoidou tampouco —todo o contrario: deixouna fluír en paralelo— a súa vea poética, que xa se viu recoñecida en diversas ocasións e que ten no humor ácido e reivindicativo, na formulística transxenérica, na hibridación artística e no malabar verbal os seus máis diáfanos sinais de identidade.
Coñecedor dos segredos todos do verbo xido (dos que é un dos máis senlleiros cultivadores literarios actuais), compilador da tradición literaria oral da súa bisbarra de nacenza e aínda curioso investigador do detalle histórico, Solla é o único dos nosos poetas que sabe do canto tritongado da ra, da aspereza do xábregho e os misterios do mel de arañas, fenómenos típicos das terras raras, esas nas que é posible ver a sonda Voyager fotografando os crocodilos que devoran no pan por entre os gurgullos e oír os ecos de Mazinger nun perfecto holocausto galegozacoeano.
A palabra de Solla non é a dun zotro calquera. É voz sabida, de estornelante cómpito e, tamén si, xamarúa deicado. Aí a é.
—¿Cando, onde e da man de quen publicaches os teus primeiros textos?
Permítaseme, daquela, recuar no tempo até a miña tenra infancia. Fágoo sen esforzo ningún, posto que é saudosa e indelébel lembranza.
Eu, alá polo ano 1979, cursaba o 3º da EXB no colexio Álvarez Limeses de Pontevedra. Presenteime a un certame literario escolar e, malia que diglósico, optei polo galego para redactar un contiño intitulado “A semente trotamundos”. Gañei —impoñéndome aos textos presentados na lingua do Imperio— e o relato foi publicado na revista da escola. Agasalláronme, con moita pompa, cun exemplar do Cinco semanas en globo de Xulio Verne (en castelán) e mais un feixe de cartaces do ICONA da serie Especies Protexidas (tamén en castelán). Aínda conservo os galanos.
Viaxei máis dunha trintena de anos no tempo, porque estou convencido de que aquel triunfo inopinado acirrou en min a ansia por escribir.
Seguín porfiando no instituto. Fíxenme, no 89, con outro premio literario e, ao ano seguinte, Antón Mascato convidoume a participar no X Festival da Poesía no Condado. Malia que non puiden viaxar até Salvaterra por unha malfadada doenza, o meu infrapoema alcólico, “Rueiro silandeiro”, apareceu impreso na escolma do festival, a carón das obras de Bernardino Graña, Manuel María, Darío Xohán Cabana, Xela Arias, Miguel Anxo Fernán-Vello… Moito fachendeei cos colegas!
Xa no ano 1999, a inestimábel Ana Acuña propiciou que Edicións Río Xuvia editase, na colección O Roibén, unha escolla de poemas que foran merecentes, en 1992, dun galardón universitario. Aparecía Xábregho.
A propia Ana Acuña porfiou para que, no ano 2001, se publicase o poemario Terras raras en ACEF-Arte Tripharia.
No ano 2003, o amigo editor Severino Cardeñoso publicou Ras e tritongos, unha cumprida mostra da miña poética dos noventa. O mal xa estaba feito.
—¿Cal das túas obras cres que foi mellor tratada e cal pasou máis desapercibida para o público e/ou a crítica? ¿Por que cres que recibiron ese trato desigual?
Non teño queixa ningunha. Son consciente do que chimpo ao prelo. De cando en cando, un poemario algo enrabechado co que esconxuro os meus demos e, todo o máis, estudos desiguais, inspirados ou conspirados no concello de Cerdedo. Vállome de Cerdedo, berce da tribo, para redimir a miña alma de estudante informal e latador no CUVI mais en Compostela. Que Fernández Rei, Mariño e Varela me perdoen, se poden.
Cerdedo conforma un territorio entre o real e o ficcional sobre o que deito bágoas polo que puido ser e non é. Cerdedo é agre metáfora da Galiza, culturalmente inabarcábel, politicamente inasumíbel.
—¿Tes algún hábito singular ou manía á hora de escribir?
Fumo todo o que se deixa fumar.
—Nunha antoloxía da nosa literatura recente, ¿ao pé de que autores/as preferirías figurar?
Se lles dese aos bechos por escribir, ao pé dos cabalos. Figurar en calquera antoloxía de literatura galega excede todas as miñas expectativas. O feito de que vostede me teña convidado a baduar no seu selecto faladoiro fornéceme de azos abondos para seguir torturando o lector. Faga, xa que logo, por cangar coa súa responsabilidade.
—Se tiveses que historiografar a túa propia traxectoria literaria, ¿que trazos salientarías?
Román Raña dixo de min que son un “francotirador”, un “lobo solitario”. Non me desagradan os apelativos: galgo, asexo, ouveo e, de raro en raro, mato algunha ovella.
—¿Que lecturas te acompañan decote ou a que escritores/as regresas con frecuencia?
Aos nosos clásicos. Procuro plaxiarme neles.
Tamén me alimento das nutritivas traducións de Rinoceronte (fico ben co meu editor) e cos versos vitaminados de Elvira Riveiro, Ramiro Torres, Olga Novo, Marta Dacosta, Lucía Novas, Carlos Negro, Samuel L. París… (que non se me enfaden os involuntariamente omitidos).
—¿Que cres que lle falta aínda ás nosas letras e que lle sobra definitivamente?
Fáltalle quen as lea.
Sóbralle a impostura dos que arremeten contra o inimigo pola mañá; ao mediodía, partillan con el mesa e mantel e, pola noite, poñen a cama.
—Se soubeses que o teu tempo se esgota, ¿que non te perdoarías non deixar escrito?
O Sempre en Galiza.
Ben, póñome serio. Teño na gabeta dos adiados sine die a “Etnografía” e a “Fraseoloxía” de Cerdedo. Foi tan boa a colleita que teño medo que apee o muíño. Con elas daría por rematada a colección Cerdedo in the Voyager e poríame, por fin, a escribir algo que me garantise a inmortalidade.
—¿Cal é a túa valoración do noso presente literario?
Partimos dun pretérito ‘mais-que-perfeito’ e agarda por nós un futuro hipotético. O presente anda choqueleando no medio.
—Se desexas facer algunha outra consideración, túa é a palabra.
“O pobo aldraxado que non empuña a alma é un pobo desalmado”.
Criticalia 